Sertarik Camcı Tekkesi ismiyle de bilinir. Tekke, Eyüpsultan’da, Nişancı Mustafa Paşa Mahallesi’nde ve Davut Ağa Caddesi ile İlâhiciler Sokağı’nın birleştiği yerde ve sokağın sol köşesindedir. Tekkenin arka tarafındaki çıkmaz sokağa ve caddeye açılan kapıları vardır. Dergâhın sol tarafında, Kapıağası Mescidi ismiyle de anılan ve caddeye adı verilmiş bulunan, Bâb’üs-Sa’âde Ağası Davud Ağa’nın 962 (1554) tarihinden evvel yaptırmış olduğu mescidi, az ileride de Şeyh Murad Efendi tekkesi ve türbesi bulunmaktadır. Haziresi Hadikat’ül-Cevâmi Yazarı, Şeyh Murad Efendi Tekkesi Mescidi bahsinde diyor ki: “Sertarik-Zâde Mehmed Emin Efendi’nin bina eylediği zaviye vardır ki kendi ve validesi ve Fâzıl Ali EfendiZâde Fâzıl şeyh Abdullah Efendi ve adı geçen Emin Efendi yerine şeyh olan Seyyid Mustafa Efendi cümle orada medfundurlar. Emin Efendi, Hafız Paşa Cami’i civarında babasının tekkesinde şeyh iken bu tekkeye geçerek 1172 (1758) tarihinde vefat eylemiştir.” Şeyh Abdullah Efendi, Mehmed Emin Efendi’nin babası olup kabri, tekkenin karşısındaki sette ve cadde üzerindedir. Zâkir Şükrü Efendi’ye göre, 1122 (1710) tarihinde vefat etmiştir. Taşında “mecmuai Um, hâfız-ı Kur’an, fâzıl-ı asr, şeyh Abdülbâki Efendi’nin vâlidi eş-Şeyh hacı Abdullah Efendi” diye yazılıdır. Yanında oğlunun sikkeli şahidesi vardır ki kitabesi şudur:
Mekkei Mükerreme şeyhi merhum mağfurleh şeyh Abd’ül-Bâki Efendi’nin ruhiçün el-fâtiha 1142 (1729).
Tekkenin kurucusu Mehmed Emin Efendi, 1098 (1687) tarihinde Fâtih’te, Kumrulu Mescid civarında dünyaya geldi. Şeyh Abdülbâki Sivasi neslindendir. İlk tahsilini Hafız Paşa Mektebi’nde, yüksek tahsilini ise, Fâtih Cami Medresesi’nde tamamladı. Bu sırada Nureddin Cerrahi’ye intisab etti ve onun üçüncü halifesi olarak 12 Rebiülevvel 1123 (1 Mayıs 1711)’de hilafet aldı. 1115 (1705)’de Üsküp Kadısı Abdülgani Efendi’nin oğlu Mustafa Efendi’nin tasavvuf okutması için Kumrulu Mescid’de tesis ettiği zaviyeye 1124 (1712) tarihlerinde meşihat koyarak, Salı Tekkesi adı ile anılan Sertarik-Zâde Tekkesi’ni tesis etti ve buraya şeyh oldu. Fakat bu tekkenin babası Sertarik Abdullah Efendi tarafından kurulduğu da söylenmektedir. Abdullah Efendi, Nureddin Cerrahi Tekkesi’nde yetişmiş fakat orada şeyh olamayınca bu tekkeyi tesis etmiştir. Şeyh Mehmed Emin Efendi, Kumrulu Mescid Tekkesi’nin şeyhi iken, Pir Nureddin Cerrahi Efendi’nin ikinci halifesi olup 1169 (1755) tarihinde vefat eden Şeyh Mehmed Hüsameddin Efendi’nin, Fâtih Otlukcu Yokuşu’nda kurduğu, Hacegi Cami’i Tekkesi’ne şeyh oldu. Fakat bir müddet sonra şeyhliği, Hüsameddin Efendi’nin halifelerinden Küçük Şeyh lakablı Ahmed Efendi’ye terk etti.
Bu sırada yani 1755 tarihinden evvel, Eyüpsultan Nişancısı’ndaki bu tekkeyi kendi parası ile tesis ve tekkenin ilk şeyhi oldu. Bu görevde iken, Rumelihisarı’ndaki Durmuş Dede Tekkesi’ne şeyh tayin edildi ve aynı zamanda Rumelihisarı Cami’i kürsü şeyhliğini ifa etti. 1169 Rebiülevvelinde (Aralık 1755), Nureddin Cerrahi Tekkesi şeyhi Hüsameddin Efendi’nin vefatı üzerine, yerine Yumurtacı Mehmed Efendi’yi vekaleten bırakarak âsitanenin dördüncü şeyhi oldu. Bu vazifede iken 10 Şevval 1172 (6 Haziran 1759) tarihinde vefat etti.
Emin Efendi’den sonra tekkeye şu kimseler şeyh olmuşlardır:
1- Sertarik-Zâde Yumurtacı Mehmed Efendi. Vefatı, 1183 (1769) tarihinde olup kabri, tekkenin türbesindedir.
2- Sertarik-Zâde halifesi Tekneci Şeyh Halil Efendi. Vefatı, 1189 (1783) tarihinde olup kabri tekkenin türbesindedir.
3- Şeyh Mehmed Sâdık Efendi, Eyüpsultan’lıdır. Hilafeti, Hacegi Tekkesi şeyhi Eğrikapılı Mehmed Sa’deddin Efendi (ölm, 1179 M. 1765)dendir. 1215 (1800) tarihinde Nureddin Cerrahi Tekkesi’ne nakledildi ve bir sene sonra 24 Rebiülâhir 1216 (3 Eylül 1801)’de vefat etti. Kabri, Eyüpsultan’daki bu tekkenin türbesindedir.
4- Şeyh Mehmed Sâdık Efendi’nin oğlu, Şeyh Mustafa Şükrü Efendi. Vefatı, 1221 (1806) tarihinde olup, kabri tekkenin türbesindedir;
5- Şeyh Mehmed Sâdık Efendi’nin ikinci oğlu Şeyh Mehmed Nureddin Efendi. Bir kaç aydan sonra vefat etmiştir. Hilafeti babasınındı. Kabri, Edirnekapısı dışında, Belediye Ekmek Fabrikası yanında ve Mısır Tarlası tabir edilen mezarlıktadır. Sonradan buraya bir çok nakiller yapılmıştır.
6- Zeynelâbidin Efendi’nin oğlu Şeyh Üsküdarlı Abdülaziz Zihni Efendi. 1238 (1822)’de Nureddin Cerrahi Tekkesi’ne nakledilmiş ve orada 22 Şevval 1270 (18 Temmuz1854)’de vefat etmiştir. Kabri, âsitane türbesindedir.
7- Hacegi-Zâde Tekkesi şeyhi Hasan Hamdi Efendi. Hilafeti, âsitane şeyhi Abdurrahman Zihni Efendi’dendir. 1243 (1827)’de, Hacegi Tekkesi şeyhi Mustafa Şem’i Efendi’nin vefatı üzerine, buraya şeyh oldu ve Sertarik-Zâde Tekkesi’ni de Şeyh Hafız Ali Rıza Efendi’ye devretti. Vefatı, 11 Zilkade 1248 (1 Nisan 1833) tarihindedir.
8- Şeyh Abdülaziz Zihni Efendi’nin halifesi, şeyh el-hac Hafız Ali Rıza Efendi. Hilafetinin, Nureddin Cerrahi sitanesi’nin 15. şeyhi Abdülaziz Zihni Efendi’nin halifesi, Ordu Şeyhi Hafız Efendi Tekkesi’nin 4. postnişini el-hac Ahmed Şevki Yesari Efendi (ölüm 1875)’den olduğu da rivayet edilmektedir. Şeyh Ali Rıza Efendi evvelce, Aksaray Camcılar Cami’in imamı olduğundan, SertarikZâde Tekkesi, onun yeniden yapımından sonra, Sertarik Camcı Tekkesi adı ile anılır olmuştur. Hilafet aldıktan sonra bir müddet Camcılar Cami’inde Cerrahi âyini yapmıştır. Nüfus De&eri’ne göre babasının adı Abdurrahman Efendi olan Ali Rıza Efendi, 1840 tarihinden sonra, arsa haline gelmiş olan Sertarik-Zâde Tekkesi’ni yeni baştan yaptırmış ve tekkenin ikinci banisi olmuştur. Kendisi, 1250 (1834) tarihinde yapılan Saliha Sultan Düğünü’ne davetli şeyhler arasında idi. 1256 (1840) tarihli tekkeler listesinde, tekkenin yeri arsa olarak gösterilmiştir. Bu durumda tekkenin 1834-1840 tarihleri arasında yanmış veya yıkılmış olduğu söylenebilir. Vefatı, gurre-i Rebiülahir 1304 (28 Aralık 1886) tarihinde olup 1222 (1807)’de doğmuştur. Kabri tekkenin türbesinde idi.
9- Şeyh Ali Rıza Efendi’nin oğlu 1278 (1861) doğumlu, Şeyh Mehmed Râşid Efendi. Hilafeti babasındandır. İlk zamanlar Nureddin Cerrahi âsitanesi Sertarik’liği görevini üstlendi. Fakat âsitanenin son şeyhi İbrahim Fahreddin (Erenden) Efendi, 1331 (1913) tarihinde onu bu vazifeden azletti. Vefatı, 1945 tarihinde olup kabri, Eyüpsultan’da Kaşgari Tekkesi civarında ve eşinin yanındadır. Tekkenin semahânesi caddeye göre çukurdadır. Ahşap çatısı çökmüş, döşemesi yok olmuştur. Duvarları kargirdir. Mihrabı niş şeklinde olup semahanenin yanı türbedir. Aynı çatı altında olup ikisi arasındaki ahşap sütunlara çatı oturtulmuş bulunuyordu. Nureddin Cerrahi Türbesi’nin küçük bir benzeridir. Türbe tarafında altı, cadde üzerinde ise bir büyük penceresi vardır. Bu pencere üzerinde ve tek satır halinde hazırlanmış şu kitabe mevcuttur: Eâzım-ı Halvetiyye’den Pir-i Sâni Sertarik-Zâde Mehmed Emin Efendi kuddise sırruh’ül-âli. 19 Rebiülevvel 1319 (6 Temmuz 1901) Ketebe Ahmet Rıfat. Tekke bu tarihte tamir edilmiştir. Semahane ve türbe pek harap durumda iken, 1990 senesi nisan ve mayıs aylarında vakıfça temizlenmiş ve kaybolan kabir pehleleri bulunarak üzerlerine şekilsiz, beton sandukalar yapılmıştır. Bu hafriyat sırasında üç şahide ortaya çıkmıştır. Sandukalar altı adettir.
Temmuz 1990 tarihinde, sağdaki ikinci sandukanın önüne şu mermer kitabe yerleştirilmiştir: Sertarik-Zâde / es-Seyyid eş-Şeyh Muhammed Emin Efendi El-Cerrahi Hazretleri. / Hazret-i Şeyh Abdülbâki Sivâsi (K.S) Hazretleri’nin Sertariki / Hazret-i Şeyh Abdullah-ı Sivâsi (K.S) Hazretleri’nin oğludur. / Pirân-ı Halvetiyye’den / hâtem el-mücahidin / Hazret-i Pir Muhammed Nureddin el-Cerrahi’nin halifesidir. / Fatih medreselerinde müderris olup bu dergâh-ı şerifin bânisidir.
Veladeti 1098 (1687) İrtihali 1172 (1761) Şeyh Eyyûbî Mehmed Efendi bu tekkenin zâkirbaşısı idi. Ünlü bestekar Zekâi Dede ile Hacı Arif Bey’i yetiştirmiştir. Şahinbey-Zâde diye bilinen bu zat 1267 (1850)’de vefat etti. Eyüpsultan’da, Piyer Loti Kahvesi civarındaki Kadı Kahvesi Mezarlığına gömüldü. Tekkenin diğer bir zâkirbaşısı da Pepeyi Şeyh Hasan Efendi idi. Kendisi aynı zamanda Nureddin Cerrahi Tekkesi zâkirbaşılığını da ifa etmiştir. 1238 (1822)’de vefat etti. Kabri, S.N. Ergun’a göre tekkenin türbesindedir. Onun yerine Şeyh Mustafa Efendi zâkirbaşı oldu. Tekke, âyin günü pazar olan bir Cerrahi Dergâhı idi.
Tekkenin türbesinde, yukarıda yazılanlardan başka, şu kimselerin kabirleri vardır:
• 1169 (1755) tarihinde vefat eden, Lofçalı Şeyh Fâzıl Abdullah Efendi.
• Köstendili Ali Efendi’nin mürşidi ve Lofçalı Şeyh Ali Efendi’nin oğlu. Türbeye ilk defnedilen zattır.
• 1173 (1759)’da vefat eden, Sertarik-Zâde Şeyh Mehmed Emin Efendi’nin eşi Ayşe Hatun.
• 1330 (1912)’de vefat eden, İstihkam Livası Mustafa Şükrü Paşa. Kendi telif eserlerini, feyz aldığı bu tekkenin kütüphanesine vakfetmiş ve vefatında buraya defnedilmiştir.
• Vefat tarihi bilinmeyen, Nureddin Cerrahi sitanesi postnişini Seyyid Abdülaziz Zihni Efendi’nin halifesi Seyyid Şeyh Halil Aşki Efendi (Ölümü 1858)’nin halifesi Miralay Osman Bey.
Türbede bulunan şahideler ise şunlardır:
• Kırık bir taş “Nefise Hanım” 1222 (1807)
• Hadice Hanım, yalnız ismi yazılıdır.
• 1259 (1843) Kapıcı Selim Ağa’nın eşi Fâtime Hanım.
• 1288 Ra. 12 (Haziran 1871) Üst kısmı kırık bir taş “Hanım Ninesi bir tane idi / Ola cennet bülbülü Ahmed Cemil Bey.” Tekkenin selamlık bölümü türbenin sol tarafında olup çok harap olduğundan 1990 tarihinde terk edilmiştir. Bunun sol tarafında ise, tekkenin mutfağı bulunuyordu. Arsasına 1992 tarihinde kargir tek katlı küçük bir bina yapılmıştır. Tekkenin harem kısmı, çıkmaz sokağın sağ tarafında idi. Bugün yerinde gecekondular vardır.
KAYNAK:
•ekitap.eyup.bel.tr/sempozyum/tarih/ Tekkeler.pdf
